Bu yazımızda başlıca çapa tipleri, bu çapaların üstün ve zayıf özelliklerini paylaşıyoruz. Çapa seçiminde size yararlı olması dileğiyle.
Çapa tipleri konusuna geçmeden önce elirtilmeli ki, bir çapada bir sürü özelliğin birden bulunması gerekir. Funda ettiğimizde ilk çekişle hemen dibe gömülmeli ve tekne asıldığında taramaya engel olmak için zemine azami yüzey alanı göstermelidir. Ayrıca iyi bir çapanın çekme kuvveti yönünün değişmesi sonucu, yerinden oynayıp çıktığında da tekrar tutabilmesi gerekir. Buna ek olarak vira edildiğinde dipten kolayca sökülebilmeli, halat veya zincirine dolaşmamalıdır. Kolayca abranmak, baş makarasında veya yuvasında güvenli bir şekilde saklanabilmelidir. Tüm bunları alt alta yazdığımızda uzunca bir ‘çapalardan beklenen işler” listesi ortaya çıkar.
Aslında, tam anlamıyla mükemmel çapa daha icat edilmemiştir, ancak bazı ölçülerde yapılan küçük değişiklikler performanslarda büyük farklar yaratabilmektedir. Bu yüzden de çapalar konusunda mucitler ve mühendisler sürekli olarak yeni fikirler geliştirip dururlar.
Halen 20’den fazla çapa türü bulunmaktadır. Çoğu şu üç sınıftan birine girer Döner ikiz tırnaklı çapalar, pulluk şeklindeki çapalar ve geleneksel ‘balıkçı” tipi çapalar.
Göreceli hafif ağırlıklarına rağmen, gömüldükleri takdirde döner tırnaklı çapalar çamur ve kumda iyi tutma kuvveti sağlarlar. Taşlık zeminler veya gömülmenin salt ağırlık yanlımı ile sağlandığı kalın yosun veya erişte kaplı zeminlerde hepsi düşük performans gösterir. Diğer yandan bu tür çapalarda halat çapanın üzerinden geçerse kolaylıkla dolanır ve çapanın etkisi kalmaz. Döner tırnaklı çapalar derli toplu olurlar ve düzleştirilerek saklanabilirler.
Bu türün en çok bilinen örneği Danforth olup diğer benzer modelleri Fortress, Guardian ve Performance’dır.
Pulluk çapalar deniz tabanına sivri uçlarını saplayarak isimlerine yakışır bir performans gösterirler. Biçimleri onların yosun ve erişteye girmesine olanak verir. Yüzey alanları döner tırnaklı çapaya göre küçük olduğundan nihai dirençleri veya demirleme güçleri biraz daha azdır. Taşlık dibe takılmaları daha iyidir. Ayrıca, kumda “iyi”, çamurda “yeterli” performansları vardır. Demir halatının veya zincirinin doğru atılmış bir pulluk çapaya dolanma şansı çok azdır ve burun makaralarında düzenli bir şekilde kullanılmaya hazır olarak saklanabilirler. En bilineni, döner kafası olan C.Q.R.dır. Aşağı yukarı benzer bir performans gösteren Deltanın kafası sabittir.
Kepçe kulaklı çapalar yanlarında mantarlara benzer kanatları olan tadil edilmiş pulluk türü çapalardır. Kuzey denizindeki petrol platformları için özel olarak tasarlanmışlardır. Çabuk tutmalarıyla Önlenmişlerdir ve baş makarasında düzenli bir şekilde saklanırlar. Çamur ve taşla “yeterli’ ve kumda “iyi” performans göstermelerine rağmen iş yosun ve erişteye girmek olunca epeyce zorlanırlar. Kepçe kulaklı demirler pek çapariz vermezler ve basil yapılışlarından dolayı çok dayanıklı olurlar. En iyi tanınan kepçe kulaklı çapa Bruce’dur.
Balıkçı veya geleneksel çapalar, kum, çamur veya balçık zeminlerde yeterli tutma gücü sağlamak için çok iri (pulluk tipi çapadan neredeyse üç misli ağır) olmalıdır, buna karşılık taşlık zeminde en iyisi onlardır. Kolaylıkla halat veya zincire dolanabilirler, ayrıca uzun çipo ve tırnaklarından dolayı abranmaları zordur ama balıkçı çapalarının çoğu düz saklanmak için sökülebilir şekilde imal edilmiştir.
